Doc.gr
Posted: Saturday, 25 July 2015
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΝΑ ΑΓΑΠΑΣ;
«Τι είναι το να αγαπάς;» (Σαίξπηρ)
Σε όλο τον κόσμο άνθρωποι μαραζώνουν από έρωτα, ζουν από έρωτα, σκοτώνουν από έρωτα και πεθαίνουν από έρωτα. Η ρομαντική αγάπη είναι ένα από τα πιο ισχυρά αισθήματα στη Γη. Οι ανθρωπολόγοι έχουν βρει αποδείξεις ρομαντικής αγάπης σε 170 κοινωνίες. Δεν έχουν βρει ποτέ κοινωνία που να μην την είχε… Γιατί αποζητάμε τόσο πολύ τον έρωτα;
Η Έλεν Φίσερ (ανθρωπολόγος και ερευνητής της ανθρώπινης συμπεριφοράς) και οι συνεργάτες της διερευνούν το θέμα της ρομαντικής αγάπης εδώ και πάνω από τριάντα χρόνια. Με την βοήθεια της Λειτουργικής Μαγνητικής Τομογραφίας (functional Magnetic Resonance Imaging - fMRI) - της τεχνικής που μας επιτρέπει να «δούμε» ζώντα τον ανθρώπινο εγκέφαλο και την νευρωνική δραστηριότητα του – έχουν κάνει κάποιες συγκλονιστικές ανακαλύψεις που ίσως δίνουν απαντήσεις στο πως και γιατί αγαπάμε. Αντίθετα με ότι ίσως πιστεύουμε οι περισσότεροι άνθρωποι, η Φίσερ υποστηρίζει πως η ρομαντική αγάπη δεν είναι συναίσθημα, είναι βιολογική ορμή. Πιο συγκεκριμένα, υπάρχουν βαθιά ριζωμένα στον ανθρώπινο εγκέφαλο τρία βασικά διαφορετικά εγκεφαλικά συστήματα που εξελίχτηκαν μέσα από την διαδικασία του ζευγαρώματος και της αναπαραγωγής και σχετίζονται με τον σεξουαλικό πόθο, τον έρωτα και την αγάπη:
  1. Παρόρμηση για σεξ, επιθυμία για σεξουαλική ικανοποίηση (sex drive): εξελίχτηκε ώστε να διασφαλίζει πως θα αναζητάμε την συνουσία, απαραίτητη για την αναπαραγωγή
  2. Ρομαντική αγάπη, δηλαδή ο ενθουσιασμός, η έμμονη ιδέα του πρώτου καιρού της αγάπης (romantic love): εξελίχτηκε ώστε να μας δώσει την δυνατότητα να εστιάσουμε την ενέργεια για ζευγάρωμα σ’ ένα μόνο άτομο κάθε φορά ώστε να εξοικονομούμε χρόνο και ενέργεια
  3. Προσκόλληση σ΄ ένα σύντροφο, δηλαδή η αίσθηση ηρεμίας και ασφάλειας που αισθανόμαστε με τον μόνιμο σύντροφο (attachemnet): εξελίχτηκε ώστε να… ανεχόμαστε τον σύντροφο μας, τουλάχιστον όσο χρειάζεται για να μεγαλώσουμε τα παιδιά μας (!)
Η χημική ουσία ντοπαμίνη παίζει καθοριστικό ρόλο σε όλα αυτά, καθώς είναι φυσικό διεγερτικό. Και ένα από τα πιο εντυπωσιακά ευρήματα είναι πως ο εγκέφαλος του ερωτευμένου (είτε έχει βρει ανταπόκριση είτε όχι) παρουσιάζει παρόμοια εικόνα, δηλαδή δραστηριότητα, με εκείνη που παρουσιάζει ο εγκέφαλος όταν διεγείρεται με κοκαΐνη: ενεργοποιείται το σύστημα επιβράβευσης του εγκεφάλου, που σχετίζεται με τις επιθυμίες, τα κίνητρα, την εστίαση και τον πόθο. Ο ερωτευμένος εγκέφαλος είναι λοιπόν ένας… εθισμένος εγκέφαλος. Η ρομαντική αγάπη έχει όλα τα χαρακτηριστικά της εξάρτησης: εστιάζουμε την προσοχή μας στο αγαπημένο πρόσωπο, το οποίο αποκτά ειδικό νόημα, το μεγαλοποιούμε, νιώθουμε υπερβολική ενέργεια, γίνεται έμμονη ιδέα, νιώθουμε αγαλλίαση όταν το έχουμε και απόγνωση όταν δεν το έχουμε.
Η ντοπαμίνη συνδέεται με την ρομαντική αγάπη και η έκκριση της αυξάνεται την ώρα του οργασμού. Έτσι, μπορεί να ερωτευτείτε κάποιον με τον οποίο κάνατε σεξ (ενώ αρχικά δεν είχατε κανένα τέτοιο σκοπό ή αίσθημα). Οι άλλες δύο ουσίες που εμπλέκονται είναι η οξυτοκίνη (η επονομαζόμενη «ορμόνη της αγάπης») και η βασοπρεσίνη. Αυτές συνδέονται κυρίως με την προσκόλληση και η έκκριση τους αυξάνεται επίσης με τον οργασμό αλλά όχι μόνο (π.χ. η οξυτοκίνη αυξάνεται επίσης με την αγκαλιά).
Παρόλ’ αυτά, τα τρία εγκεφαλικά συστήματα που περιγράφηκαν πιο πάνω, συχνά συνεργάζονται μεταξύ τους αλλά όχι απαραίτητα: λειτουργούν άψογα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο. Με άλλα λόγια, η βαθιά αίσθηση οικειότητας με τον επί πολλά χρόνια σύντροφό μας, το ερωτικό συναίσθημα για κάποιον άλλον και ταυτόχρονα η σεξουαλική έλξη για άλλα άτομα, μπορεί να συνυπάρχουν! Με τα λόγια της Έλεν Φίσερ: «Είμαστε ικανοί να αγαπάμε περισσότερους από έναν ανθρώπους ταυτόχρονα. Στην πραγματικότητα, μπορούμε να είμαστε ξαπλωμένοι στο κρεβάτι την νύχτα και να περνάμε από βαθιά αισθήματα προσκόλλησης για ένα πρόσωπο σε βαθιά αισθήματα ρομαντικής αγάπης για κάποιον άλλο. Είναι σαν να συνεδριάζει μια επιτροπή στο κεφάλι σας καθώς προσπαθείτε να αποφασίσετε τι θα κάνετε.» Αν λοιπόν έχετε νιώσει ποτέ έτσι, τώρα ξέρετε γιατί. Και αν όλα αυτά σας φαίνονται αποστειρωμένες εξηγήσεις που «σκοτώνουν τον έρωτα», μάλλον υποτιμάτε την δύναμη των τόσο καλά ριζωμένων στον εγκέφαλο μας συστημάτων αλλά και των τόσο άγνωστων ακόμα μηχανισμών που μας κάνουν να ερωτευόμαστε ξανά και ξανά. Αν και όπως έχει πει η Έμιλυ Ντίκινσον, «ο χωρισμός είναι το μόνο που χρειάζεται να ξέρουμε από την κόλαση», η ανθρωπότητα εδώ και χιλιετίες, σε κάθε κοινωνία, εξακολουθεί να ζει και να πεθαίνει από έρωτα.
Η Φίσερ διηγείται μια ιστορία για να δείξει το πώς η βιολογία και η μαγεία συνυπάρχουν: «Πρόκειται για ένα φοιτητή τρελά ερωτευμένο με μια άλλη φοιτήτρια, η οποία όμως δεν είναι ερωτευμένη μαζί του. Πηγαίνουν μαζί για ένα συνέδριο στο Πεκίνο. Ο φοιτητής ήξερε ότι αν κάνεις κάτι πολύ πρωτότυπο με κάποιον, μπορείς να αυξήσεις την ντοπαμίνη στον εγκέφαλο του και πιθανόν να ενεργοποιήσεις το σύστημα ρομαντικής αγάπης του εγκεφάλου. Αποφάσισε να βάλει την επιστήμη να δουλέψει και κάλεσε την κοπέλα για μια βόλτα με ρίκσο (=τρίτροχα ποδήλατα με οδηγό, είναι δημοφιλή μέσα μεταφοράς στην Κίνα). Φανταζόταν πως κάτι τέτοιο – μια διαδρομή ανάμεσα σε εκατοντάδες άλλα οχήματα και ρίκσο – θα ήταν τρελό, θορυβώδες και συναρπαστικό. Σκέφτηκε ότι αυτό θα ανέβαζε τη ντοπαμίνη της και θα τον ερωτευόταν. Οπότε ξεκινούν και αυτή ξεφωνίζει και τον σφίγγει και γελάει και περνάει καταπληκτικά. Μια ώρα αργότερα κατεβαίνουν από το ρίκσο και σηκώνει τα χέρια της ψηλά και λέει: ‘Δεν ήταν υπέροχο;;!!... Και ο οδηγός της άμαξας δεν ήταν κούκλος;;!!!!»
 Όσο και αν εξηγήσουμε την βιολογία της αγάπης, ο έρωτας θα συνεχίσει να είναι κάτι μαγικό. Και «ένας κόσμος χωρίς αγάπη είναι ένα ολέθριο μέρος» (Έλεν Φίσερ)


Περισσότερες πληροφορίες για την Έλεν Φίσερ εδώ: http://en.wikipedia.org/wiki/Helen_Fisher_(anthropologist)
και εδώ http://www.helenfisher.com/

Δείτε το βίντεο με την ομιλία της Φίσερ στο TED conference εδώ (έχει ελληνικούς υπότιτλους): http://www.ted.com/talks/lang/el/helen_fisher_tells_us_why_we_love_cheat.html?source=facebook#.UtQwv4nVILR.facebook




  • Διάδωσέ αυτό το άρθρο: